مهارت های شناخت دانش آموزان در مدرسه

«واو» عاطفه در همراه کردن ساختاری و عملکردی دو بخش «آموزش» و «پرورش» عمومی کشور ما، چنان که باید خوب عمل نکرده است و به همین جهت در مدارس نوعاً با معّلمانی مواجه هستیم که خود را صرفاً متعّهد به «آموزش» در کلاس درس می‌دانند و در دیگر سو متولّیان «پرورش» را می‌بینیم که در این میدان وسیع، خود را تنها و بی‌یاور می‌یابند. در مدارس دینی، «معّلمان راهنما» دوگانه‌ی «آموزش» و «پرورش» را در سطح مدرسه همراه و هم داستان کرده‌اند. معّلمان راهنما بسان مرّبی با دانش‌آموزان دوره‌ی خود زندگی می‌کنند، عضوی از خانواده آن‌ها می‌شوند و در کنار خانواده، فرصت‌هایی را برای رشد و بالندگی هر دانش‌آموز می‌بینند و فراهم می‌کنند که خانواده خود به تنهایی نمی‌توانست ببیند.

دانش تجربی معّلمان راهنما محصول اقدام، تأمل، بازخوانی و تکرار بهبودیافته فرایندهایی است که در شناختن بهتر دانش‌آموزان، مداخلات مبتنی بر جذب و نفوذ و کشف و حل مسائل تربیتی مدرسه به کار گرفته شده است. کتاب حاضر نمونه‌ای از بازخوانی و تأمل در تجربه‌های معّلمان راهنما از زندگی بادانش‌آموزان است و یافته‌های حاصل از این تأملات دستمایه‌ای برای نظریه‌پردازی‌های بعدی، آزمون نظریه‌های موجود در تطبیق با موارد ارائه شده و طراحی سناریوهای اقدام عملی برای مداخلات تربیتی است. معّلمان‌راهنما نسبت به وضعیت تربیتی دانش‌آموزان، احساس مسئولیت می‌کنند و چون پزشکی که مداخلات خود را بر اساس معاینه، گفتگو و شواهد پزشکی تنظیم می‌کند، در مقام طبیب روح، مشاهده‌گرانی دقیق و گفتگوگرانی حقیقت‌یاب هستند که یافته‌های خود را پس از عرضه بر شواهد و پالودن از سوگیری‌ها، قضاوت‌های پیشینی و فرضیه‌ها و مدل‌های ذهنی، به کار می‌گیرند. معّلمان راهنما در لحظات حساس و بزنگاه‌های تربیتی ناچار از تصمیم‌گیری و اقداماند و تأّمل و بازاندیشی در باورها و اندیشه‌های تربیتی، مکانیزم‌های تصمیم‌گیری و نحوه‌ی عمل می‌تواند دستاوردی حاصل از نگاه از افق بالاتر به ارمغان آورد.

خوشبختانه مدارس دینی متقاعد شده‌اند که باید تجربه‌های تربیتی خود را در اختیار محّققان و کاربران قرار دهند و مطمئن هستند که نقد و تأّمل در مورد این تجربه‌ها، بر ارزش نظری و کاربردی آن‌چه سال‌ها در این مدارس بدان عمل شده، خواهد افزود. جرأت‌ورزی در انتشار این تجربه‌ها توأم با فروتنی و بی‌ادعایی است؛ چراکه این مطالب، تجربی و اکتشافی هستند، مصونّیتی در برابر انتقادات نداشته و هنوز در حصاری از چارچوب‌های نظری جامعی قرار نگرفته‌اند، اما در عین حال مواد اولیه‌ی لازمی برای هرگونه بهبود عملی یا ایضاح نظری محسوب می‌شوند.